PROJECTEN
Bothoven-Noord, Enschede
Slim netknooppunt voor duurzaam autonome wijk
Welke rol spelen digitale middelen, big data en algoritmen in de energietransitie op wijkniveau? Veel, zo blijkt uit het langjarige project dat in Bothoven-Noord is ingeslagen. Dankzij een slim net wil men hier vraag en aanbod van duurzame energiebronnen (van huishoudens, bedrijven en gebouwen) aan elkaar koppelen. In 2040 moet de wijk qua energie zelfvoorzienend zijn, zonder gebruik te maken van fossiele brandstoffen. Dit vergt een lange adem van de gemeente Enschede en woningcorporaties Domijn en De Woonplaats ende trekkers van het project.

‘Alleen ga je sneller, samen kom je verder!’
Projectleider Annemiek van den Heuvel-Jacobs

Slimme netten

Bothoven-Noord is een wijk ten noordoosten van het centrum van Enschede met 1200 grondgebonden particuliere huizen, circa 800 huurwoningen, een bedrijventerrein, een woontoren, een watertoren en een warmtenet. Wat Bothoven-Noord als proeftuin uniek maakt, is dat duurzame energiebronnen aan elkaar gekoppeld worden door middel van slimme systemen en een overkoepelend slim net (ook wel een ‘smart grid’ genoemd). ’Slim’ verwijst naar de wisselende input van verschillende energie bronnen, iets wat kenmerkend is voor duurzame energiebronnen. Energie, zoals zonne- en windenergie, hebben van nature een wisselend aanbod afhankelijk van externe factoren. Een slim net kan hier goed mee omgaan door de energievraag en -aanbod goed op elkaar af te stemmen en de vraag voor energie manipuleren. Op die manier is de aanvoer van energie gelijkmatiger wat voordelig uitwerkt voor zowel de bewoners als de netbeheerder.

 

“Soms staat het streven naar efficiency en controle haaks op lokale democratie en medezeggenschap”

Een passende aanpak

Bewoners en belanghouders in Bothoven-Noord moeten de visie, plannen en uitvoering voor een zelfvoorzienende wijk – met het grootste ‘smart grid’ van Nederland – natuurlijk wel (blijven) omarmen. De aanpak van ‘Smart Energy Cities’ draagt hier aan bij. In dat langjarige proces werken de wijkraad, gemeente en marktexperts op verschillende niveaus en vanuit verschillende invalshoeken samen. De eerste verkenningen van de marktexperts (de creative producer en innovatiecoach) zijn achter de rug. Beiden hebben interviews gehouden in de wijk, met marktpartijen (zoals Reimarkt) gesproken, klantenpanels ingesteld en voorzetten voor scenario’s gedaan. Hierbij werden de volgende vragen gesteld: Welke technieken zijn interessant? Welke passen het beste bij de staat van de woningen? En waar hebben bewoners behoefte aan? Klik hier voor een interview format.

Nu zullen de trekkers, met medewerking van de wijk, de verkenningen moeten omzetten in werkbare demonstratieprojecten. Hierin is het belangrijk dat de diverse vraagstukken en de marktwerking aan elkaar worden gekoppeld. De monitor van stichting Pioneering, het platform voor vernieuwers in de Twentse bouw, biedt alvast een handvat voor mogelijke uitvoer van de pannen. De monitor is een digitaal instrument waarmee de trekkers inzicht kunnen vergaren in welke ontwikkelingen (en prestaties) voor een ‘smart grid’ belangrijk zijn.

Resultaat en vooruitblik

Dit project in Bothoven-Noord biedt de gemeente en de woningbouwcorporaties de mogelijkheid om ervaring op te doen met het opzetten en uitvoeren van een ‘smart grid’. Dit vergt namelijk een lange adem van alle betrokken partijen, aangezien de belangen en ambities niet altijd overeen komen. Als gevolg van de belangenverstrengeling en van de ontbrekende regelgeving, is het lastig om bedrijfsmodellen voor innovatieve oplossingen sluitend te krijgen. Hierdoor kost de afstemming tussen partijen veel tijd. Bovendien staat het streven naar effectiviteit en controle soms haaks op lokale democratie en medezeggenschap. Het is daarom een uitdaging om de partijen ook in de toekomst te betrekken.

In een notendop:

  • – De gemeente Enschede en woningcorporaties Domijn en De Woonplaats willen Bothoven-Noord in 2040 transformeren tot een autonome wijk met behulp van slimme systemen en een slim net.
  • – Een slim net kan de energievraag en -aanbod uit duurzame bronnen goed op elkaar afstemmen en de vraag manipuleren (piekscheren).
  • – Netbeheerder Enexis rolt vervroegd en versneld slimme meters in de wijk uit als opmaat tot een ‘consumer gateway’.

Wilt u meer weten over deze wijk? Lees het verhaal hier.